Universiteiten gaan Engels beperken en Nederlands meer promoten

Universiteiten nemen maatregelen om de instroom van internationale studenten te verminderen en de Nederlandse taalvaardigheid van studenten en medewerkers te vergroten. De veertien universiteiten, waaronder de Rijkuniversiteit Groningen (RUG) zijn het eens geworden over de stappen die daarvoor moeten zorgen.

Zo worden voorlopig geen nieuwe Engelstalige bacheloropleidingen ontwikkeld. De universiteiten gaan ook inventariseren welke opleidingen die nu in het Engels worden gegeven volledig kunnen overschakelen op Nederlands.

Actief werven op internationale beurzen is er niet meer bij, al maken de instellingen een uitzondering voor sectoren waarin grote tekorten bestaan op de arbeidsmarkt.

Verder hebben de universiteiten afgesproken dat grote bachelors op zijn minst ook in het Nederlands aangeboden moeten worden. Dan valt bijvoorbeeld te denken aan economie of psychologie.

“Aan de ene kant staan we voor internationalisering, maar we zien ook dat maatschappelijk en politiek vraagtekens worden gezet bij het model dat we hadden”, legt interim-voorzitter Jouke de Vries van Universiteiten van Nederland (UNL) uit. De vereniging wil “serieus werk maken van het oplossen van de knelpunten”. Daarbij willen de universiteiten wel hun autonomie behouden. “Het was best ingewikkeld om ze op één lijn te krijgen”, zegt De Vries.

De kennis van de Nederlandse taal en cultuur moet beter, vinden de universiteiten. “Ik denk dat we daar te weinig aandacht aan hebben besteed in het verleden”, erkent De Vries, die ook bestuursvoorzitter is van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Met modules en cursussen voor studenten en medewerkers willen de universiteiten daar iets aan doen.

Op het aantrekken van buitenlandse studenten is jarenlang volop ingezet, maar de laatste jaren is er meer aandacht voor de nadelen. Zo kan de toegankelijkheid van opleidingen voor Nederlandse studenten in de knel komen als internationale studenten zich massaal aanmelden. Ook de toch al schaarse woonruimte in studentensteden is een punt van zorg.

Volgens de laatste cijfers daalt de instroom uit het buitenland overigens al iets. “Je zou bijna kunnen zeggen dat het probleem zichzelf al oplost”, stelt De Vries. Toch willen de universiteiten graag meer mogelijkheden. Hoog op hun wensenlijst staat een numerus fixus, een maximaal aantal studenten, voor het Engelstalige traject van een opleiding. Dat is ook onderdeel van een wetsvoorstel waar minister Robbert Dijkgraaf aan werkt. Volgens UNL is die maatregel “essentieel” om de instroom te beheersen.

Onderwijsminister Robbert Dijkgraaf wil snel door met maatregelen internationale studenten. Dijkgraaf noemt het goed dat universiteiten “hun verantwoordelijkheid nemen” met maatregelen om het aantal buitenlandse studenten beter te beheersen en het gebruik van de Nederlandse taal te versterken. Hij hoopt op een snelle invoering van maatregelen. Een deel van de “gereedschapskist” van mogelijke maatregelen wil Dijkgraaf zelf vullen met een nieuwe wet over internationalisering in het hoger onderwijs.

De minister wil zijn wetsvoorstel “op zo kort mogelijke termijn” voor advies naar de Raad van State sturen. Daarvoor zal hij echter nog een aantal kritiekpunten van de Onderwijsraad moeten beoordelen. Dijkgraaf streeft ernaar om zijn wetsvoorstel “zo vroeg mogelijk in het tweede kwartaal” naar de Tweede Kamer te sturen.

Met de nieuwe wet moet het voor universiteiten en hogescholen onder meer mogelijk worden om een maximumaantal studenten vast te stellen voor Engelstalige trajecten van opleidingen. Nu kan dat alleen voor de hele opleiding en dat vinden de instellingen niet handig.

Universiteiten brachten donderdag een reeks maatregelen naar buiten die ze zelf al willen nemen. Het doel is niet om internationalisering helemaal stop te zetten, maar wel om het beter beheersbaar te maken.