Onderzoek: 'Gaan avondmensen cognitief sneller achteruit dan ochtendmensen?'

30 mei , 10:45 • Nieuws

De Redactie

Mensen die laat actief zijn en pas laat naar gaan, een avondmens, heeft een grotere kans op cognitieve achteruitgang dan een ochtendmens. Dat blijkt uit onderzoek van het UMCG binnen het landelijke BIRD-NL project.

"Het goede nieuws is dat je deze cognitieve achteruitgang deels kunt beïnvloeden door je gedrag aan te passen", zegt onderzoeker Ana Wenzler, die met haar onderzoek bijdraagt aan de preventie van dementie.

Aan het feit dat je een avondmens bent, kun je weinig doen. Omdat we steeds ouder worden, zijn er steeds meer mensen met dementie. Binnen een groot landelijk onderzoek, het BIRD-NL project, doet het UMCG samen met vele partners onderzoek naar manieren om dementie te voorkomen. ‘Feit is dat je hersenen na je veertigste achteruitgaan’, vertelt Wenzler. ‘Wij onderzoeken bij welke mensen dit sneller gaat, en welke leefstijl- of andere factoren de kans op dementie kunnen verkleinen.’

Een van die factoren is slaap. Wenzler onderzocht met behulp van Lifelines-data of iemands chronotype – of je een ochtend- of avondmens bent – van invloed is op cognitieve functies. Aan de hand van ingevulde vragenlijsten over slaappatronen werd gekeken hoe deze verband houden met cognitieve prestaties over een periode van tien jaar.

De resultaten tonen dat avondmensen sneller achteruitgaan in cognitief vermogen. Een belangrijke verklaring ligt in het gedrag: avondmensen roken en drinken vaker, bewegen minder en slapen slechter. "In ons onderzoek konden we 25 procent van het verhoogde risico verklaren uit ongezond gedrag, vooral roken en slecht slapen."

Genetisch ritme en werkdruk

De biologische klok verandert door het leven heen. Kinderen zijn vaak ochtendmensen, pubers juist avondmensen. Rond het veertigste levensjaar zijn de meeste mensen weer ochtendtypes, maar lang niet iedereen. Vooral hoger opgeleiden blijken gevoeliger voor negatieve effecten, mogelijk door slaaptekort door vroege werktijden.

Wenzler adviseert om, waar mogelijk, het natuurlijke ritme te volgen. "Je lichaam eerder laten slapen lukt niet als het nog geen melatonine aanmaakt. Werkgevers zouden meer ruimte kunnen bieden voor flexibele werktijden, zodat avondmensen hun biologische ritme minder hoeven te onderdrukken."

Vervolgonderzoek

De volgende stap is om te onderzoeken of avondmensen ook een verhoogde kans op dementie hebben. "Snellere cognitieve achteruitgang betekent niet automatisch een groter risico op dementie, maar we hopen daar met vervolgonderzoek meer duidelijkheid over te krijgen."