De afgelopen weken keek ik in mijn vrije tijd naar de serie Elite op Netflix. De Spaanse serie speelt zich af op een fictieve elite middelbare school. Het verhaal draait om de relaties tussen de studenten uit de arbeidersklasse die via een studiebeursprogramma op de school terecht zijn gekomen en hun rijke klasgenoten.
De studenten uit de arbeidersklasse gedragen en voelen zich anders. Het klassenverschil komt vaak naar voren. Wanneer een jongeman in de gevangenis terecht komt wordt zijn borgsom direct door papa en mama geregeld. Wanneer een jongeman uit de arbeidersklasse in de bak komt, is er een grotere zorg om de borgtocht bij elkaar te krijgen.
De serie is bedoeld voor vermaak, maar als je door het verhaal heen kijkt laat het duidelijk de omgevingsverschillen zien. De omgeving waar de studenten met een studiebeurs zijn opgegroeid is heel anders dan de rijke studenten. Dit verklaart het verschil in gedrag.
Zo werkt het ook bij ons. Onze fysieke en sociale omgeving is zeer bepalend.
Waar je bent geboren maakt al het eerste verschil. Ben je in Nederland geboren of in een land waar oorlog heerst? In een land waar je uit de kraan kan drinken of woon je in een gebied waar het hebben van schoon drinkwater schaars is? Leef je in een land met een goedgeregelde gezondheidszorg of niet?
En wat dacht je van de omgevingsfactor: opvoeding. Hebben je ouders veel of weinig te besteden? Worden er elke dag koekjes en snoepjes gegeten of alleen in het weekend? Heb je hele sportieve ouders en vinden zij het belangrijk dat jij ook aan een sport doet? Roken je ouders? Eten je ouders veganistisch? Zijn ze trots op je om wie je bent of doe je het nooit goed genoeg? Zijn ze streng of niet streng genoeg? Geven ze je veel cadeaus of kiezen ze ervoor om veel tijd door te brengen samen met jou?
Onze startomgeving, maar ook de omgeving die we nu zelf gecreëerd hebben is heel bepalend voor ons gedrag. We rijden langs de Mac omdat het zo makkelijk is. We stappen op de fiets omdat er in Nederland 35000 kilometer aan fietspad ligt. We kopen via internet omdat het de volgende dag bezorgd wordt.
Op welke omgevingsfactor heb jij invloed? Welke factor kan jij zelf veranderen zodat het makkelijker is om ander gedrag te vertonen?
Esther de Boer.
