Onderzoekers van het UMCG hebben ontdekt dat versnelde veroudering van longvaten verklaart waarom de dodelijke longziekte PAH (pulmonale arteriële hypertensie) bij patiënten verergert. Ook deden zij onderzoek naar een nieuwe therapie die deze ziekte kan behandelen. Hierbij is gebruik gemaakt van een experimenteel anti-verouderingsmiddel.
PAH
PAH is een zeldzame, chronische longziekte. In Nederland hebben zo’n 800 mensen de diagnose pulmonale arteriële hypertensie. Bij patiënten met PAH groeien de longvaten langzaam dicht. Dit zorgt voor een hoge bloeddruk in de longen.
PAH is een dodelijke ziekte, die zich ook op de kinderleeftijd kan presenteren, zoals bij kinderen met een aangeboren hartafwijking. Bij heel jonge kinderen kan een operatie van de hartafwijking de progressie van PAH voorkomen en zelfs omkeren.
Echter, wanneer de diagnose (te) laat wordt gesteld of de operatie te laat plaatsvindt, zal PAH deze ‘reversibiliteit’ kwijtraken en stijgt de bloeddruk in de longen verder door. Dit leidt uiteindelijk tot hartfalen op een jonge leeftijd.
Momenteel zijn er nog geen behandelingen die PAH kunnen genezen.
Aanwezigheid snel verouderde cellen
De door prof. dr. Rolf Berger en dr. Beatrijs Bartelds geleide onderzoeksgroep van het UMCG / Rijksuniversiteit Groningen bootste een aangeboren hartafwijking na in ratten. De onderzoekers zagen dat deze ratten een vorm van PAH ontwikkelden die lijkt op de ziekte in mensen, met ook een reversibele en irreversibele fase.
De onderzoekers hebben daarna, in samenwerking met Stanford University, het genetisch profiel van deze ratten met elkaar vergeleken, en deze bleken essentieel te verschillen.
Onder de microscoop bleek dat de vaten van ratten met irreversibele PAH verhoogde aantallen bevatten met zogeheten ‘senescente cellen’: cellen die versneld verouderd zijn en die hun normale functie verloren hebben. Deze cellen kunnen niet door het lichaam worden verwijderd omdat ze resistent zijn tegen de normale geprogrammeerde celdood.
Doordat deze cellen bovendien continu ontstekingsfactoren uitscheiden, leidt ophoping van deze verouderde cellen tot het verstijven en versneld dichtgroeien van de bloedvaten in de long.
Behandeling met anti-verouderingsmiddel
Het is voor het eerst dat De aanwezigheid van deze verouderde cellen wordt voor het eerst geassocieerd met de irreversibiliteit van PAH. De onderzoekers vroegen zich vervolgens af of het verwijderen van deze cellen zou kunnen helpen om PAH te kunnen behandelen.
Dit kan met een experimenteel anti-verouderingsmiddel, ABT-263. De verouderde cellen in de longvaten worden hierdoor gedood, terwijl de gezonde cellen zich weer kunnen vermenigvuldigen om de vaten te herstellen.
De onderzoekers gaven ABT-263 aan de ratten met irreversibele PAH, en toonden aan dat de vaten weer doorgankelijk werden en de bloeddruk in de longen daalde. Bovendien leken er ook nieuwe, gezonde vaten te ontstaan na de behandeling.
“Het is al sinds de jaren ’50 bekend dat PAH reversibele en irreversibele fasen kent”, zegt UMCG-onderzoeker Diederik van der Feen. “Deze resultaten geven voor het eerst inzicht in de vraag waarom de ziekte irreversibel wordt.”
Professor Marlene Rabinovitch van Stanford University (VS) voegt daar aan toe dat “het mechanisme achter de reversibiliteit één van de grote onopgeloste vragen is in het onderzoek naar PAH, en dat deze studie belangrijke aanwijzingen geeft.”
De bevindingen werden donderdag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science Translational Medicine.
