'De eendenbek'

Ik kan het mij herinneren als de dag van gisteren. Ik was veertien en mijn moeder vertelde mij over het uitstrijkje. Ze vertelde over de beruchte eendenbek en ik weet nog heel goed dat ik riep: “Ik ga dat nooit laten doen! Echt niet! Mij niet gezien!”

Het uitstrijkje is er om te onderzoeken of je HPV (het humaan papillomavirus) hebt. 80-90% van de mensen raakt eens in zijn of haar leven besmet, meestal ruimt je lichaam het virus binnen twee jaar op. Wanneer dit niet gebeurt, kan een infectie met dit virus kanker veroorzaken. HPV kan baarmoederhalskanker veroorzaken. Daarom worden alle vrouwen tussen de 30 en 60 jaar eens in de vijf jaar uitgenodigd om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek. Voorstadia van deze kankersoort kan door middel van het uitstrijkje vroeg worden ontdekt en hiermee kan baarmoederhalskanker meestal goed worden behandeld.

Vijf jaar geleden mocht ik voor de eerste keer. Ik had jaren daarvoor al eens onderzoeken gehad bij een gynaecoloog en een bekkenbodemfysiotherapeut, dus ik was al wat gewend. Het was wel even spannend, maar het onderzoek verliep prima en er bleek niks aan de hand.

Vorige week donderdag waren we opeens vijf jaar verder en mocht ik voor de tweede keer het onderzoek inclusief eendenbek ondergaan. Mijn herinnering van vijf jaar geleden was helemaal niet vervelend, maar toch is het op een of andere manier weer even spannend. Vooral het jezelf letterlijk blootgeven. Wel maakte ik van tevoren wat grapjes tegen vriendinnen: “Hèhè eindelijk weer eens een penetratiemomentje.”

De voorbereiding op een uitstrijkje kan je vergelijken met de voorbereiding op een date. Extra lang douchen, hoekjes scheren die je normaal wat minder aandacht geeft en extra goed wassen. De gedachten zijn ook hetzelfde: Wat nou als ik opeens een scheet laat, terwijl diegene met het hoofd daar beneden is.

Om 15.05 uur nam ik plaats in de wachtkamer en vijf minuten later riep de doktersassistente mij. Ik mocht plaatsnemen en ze stelde een aantal vragen. Ik heb nergens last van, dus we konden al snel over tot het onderzoek met de eendenbek.

Ik mocht mij uitkleden en onderkantnaakt op de tafel gaan liggen. Ondertussen hield de doktersassistente het speculum (doktersterm voor de eendenbek) onder de warme kraan. Zo’n metalen ding kan namelijk mensonterend koud zijn. Ze zei dat ik mijn benen wat meer mocht spreiden. “Ik leg nu het speculum tegen de binnenkant van je been om te voelen of de temperatuur oké is.” Ze zei continu wat ze ging doen. En ze vroeg ook een aantal keren hoe het met mij ging.

Het speculum wordt geopend zodat de baarmoedermond zichtbaar wordt. Met een dun staafje worden er vervolgens cellen van de baarmoederhals gehaald. Deze worden in een potje gestopt. Een laboratorium onderzoekt het uitstrijkje op HPV. Vinden ze HPV, dan kijkt het laboratorium ook meteen of er afwijkende cellen zijn. Binnen drie weken krijg je de uitslag via je huisarts of via de post.

Voorzichtig opende ze het speculum. Ze zei: “Het ziet er mooi en rustig uit.” Ik dacht: Top dat mijn punani er van de binnenkant mooi uit ziet en ja veel te rustig daar, er gebeurt veel te weinig de laatste maanden! Ik zei: “Wat fijn.” Ze deed het onderzoek heel rustig en communiceerde heel goed. Nadat ik mij weer had aangekleed complimenteerde ik haar hoe prettig ze dit onderzoek had gedaan.

Als je liever geen uitstrijkje laat doen, kan je ook een zelftest doen en deze opsturen. Het is slim om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek omdat voorstadia van deze kankersoort vroeg kan worden ontdekt.

1100 vrouwen en 400 mannen ontwikkelen per jaar kanker door het HPV virus. Daarvan sterven ongeveer 400 mensen.

Tegenwoordig is er een kosteloze vaccinatie tegen HPV voor meisjes en jongens die 10 jaar worden. De kans op baarmoederhalskanker is na HPV-vaccinatie ongeveer 87% kleiner. Iedereen t/m 26 jaar kan zich dit jaar kosteloos laten vaccineren. Volwassenen boven de 26 jaar kunnen zich buiten het programma op eigen kosten laten vaccineren (ongeveer €450,-). De vaccinatie kan ook op latere leeftijd bescherming bieden.

Esther de Boer.