‘Een ode van de onderdrukte Surinaamse vrouwen’

Foto: Chris Ouboter

“Snap jij het nog?” vraagt ze. Niet begrijpend waar ze het nu weer over heeft kijk ik op van mijn tijdschrift. Ze heeft me zien zitten en voor haar is dat een sein, die is niet aan het huishouden en heeft dus wel even tijd voor een praatje.

Door Juffrouw Raadgever

Even moet ik omschakelen. Meestal doe ik dat door diep in te ademen via de neus, even vast houden en dan lang uitblazen. Kom maar op ik ben er klaar voor. “Wat is er aan de hand?” vraag ik. “Kom even naar hier dan hoef ik niet zo hard te praten.” Goed idee. Vlug pak ik mijn mobiel en krabbel een briefje voor mijn maatje. Ik ben op nummer 121. Bijna vergeet ik mijn sleutels van het rekje te pakken. Op het nippertje kan ik de voordeur weer openduwen. Het moet niet te vaak gebeuren, dit soort onverwachte uitnodigingen. En toch, wat zou ik zijn zonder. Haar deur staat al gastvrij open en op het tuintafeltje staan twee glazen dubbeldrank. “Ik dacht, die vind jij ook vast lekker.” Altijd prima, ik proef en knik, lekker fris. Nu gaat het komen. Wat snapt ze niet?

“Weet je,” zegt ze, “het zit me niet lekker. Hoe is het toch mogelijk dat al die anders dan wit gekleurde mensen met een soort minderwaardigheidscomplex rondlopen? Wat is daarvan toch de oorzaak?” Oeps, slavernij, verwacht ze nu echt dat ik hierop een klip en klaar antwoord heb. Die heb ik echt niet. En snappen doe ik het ook niet helemaal. Steeds weer sluipt er een klein stemmetje rond die zegt; Niemand mag het verleden vergeten. Dat heeft gezorgd dat alles is zoals het nu is. Met dat in mijn achterhoofd leun ik achterover in de tuinstoel en luister naar haar.

Keti Koti

Of ik meegekregen heb dat 1 juli een gedenkwaardige dag is voor de gekleurde Nederlander uit Suriname en de Nederlandse Antillen? In 1863 kregen ze door een nieuwe wet ineens hun vrijheid terug. Men was tot bezinning gekomen. Kleurlingen mochten niet als slaven gebruikt worden, of mishandeld of noem maar op. En toch zat er in die wet een addertje onder het gras. De zogenaamde ‘eigenaren’ van de slaven mochten van hun ‘werknemer’ verwachten dat ze tegen betaling, dan nu, nog een flink aantal jaren moesten blijven werken. Daarom zijn er mensen die tijdens die 1 juli viering, het Keti Koti (zeg: kitti kotti) een zwarte button dragen met 1873 erop. Dat zegt genoeg. Niet alle werkgevers konden dus de ‘voordelen’ van de hardwerkende kleurling zomaar opgeven.

Het leeft nog steeds

“Eerlijk,” zegt ze, “het lijk wel of het wegzetten van deze mensen als dom en zelfs vies nog heel lang door suddert. Het wordt nu discriminatie genoemd. Wat een rot woord. En toch, de verhalen, van ook nu nog, liegen echt niet. Van kinderen die op school niet dezelfde kansen krijgen. Van mensen die maar geen baan kunnen vinden en van overheden die discrimineren alleen al omdat hun naam hen niet aanstaat. Het klopt nog steeds niet.”

Een voorbeeld: Het songfestival van 2021. Een jonge jongen met een prachtige stem mag Nederland vertegenwoordigen. O, ja hij is bruin. Zijn lied vertelt over zijn jeugd. En dan gebeurt het. De tekst van het mooie lied, wat hij gedeeltelijk in het Surinaams zingt, wordt door de media en dj’s uitgesproken als; you are my broccoli. En je weet als je het een keer verkeerd in je oren getoeterd krijgt, blijf je het zo horen. Het lied wat je nog amper op de radio hoort. Is het daarom?

Je kunt mij niet breken

Maar Jeangu Macrooy zingt: Yu no man broko mi. Het is een ode, een spreekwoord gebruikt door de Surinaamse vrouwen waar lelijke dingen over gezegd werd en dus werden onderdrukt. Het betekent: dat ze zich niet laten klein krijgen, zelfs het laatste beetje trots zullen ze nooit opgeven. De serie Roots Wij Zwarten (1977 auteur Alex Haley) met als hoofdpersoon Kunta Kinte staat nog vers in haar geheugen. Ze was toen nog jong en voelde de angst en de pijn van de slaven gezinnen.

Pas heeft ze nog het boek gelezen ‘Een keukenmeidenroman’ van Kathryn Stockett. Een rondweg schokkend verhaal, over Afro-meisjes die als hulp bij blanke gezinnen in Amerika werken rond de jaren 1963. En er zijn nog veel meer series en boeken die de omgang en onderdrukking van de verschillende rassen en volken laten zien. Met welk recht? Dit moeten zeker hardop gezegd worden. Dan besluit ze: “Dat het nu nog steeds bestaat, de verschillende behandelingen, dat snap ik dus niet. Het maakt me verdrietig en boos. Keti Koti betekent ‘de ketting is los’. Vrijheid. In Nederland moet iedereen zich gehoord en veilig voelen? Daar wordt op veel gebieden, gelukkig al decennia, hard aan gewerkt. Pff, dat is eruit. Wil je nog een glas?” Met een nieuw glas in de hand komen we erachten dat dit onderwerp nog steeds actueel is en ons helaas nog wel zal bezighouden.

Met vriendelijke groet,
Juffrouw Raadgever

Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen