Zijn wij vrij? Is er volledige vrijheid in Nederland? Wat is vrijheid? Is het een gevoel of heeft het te maken met bepaalde acties? 4 en 5 mei, we herdenken en vieren. Wat is vrijheid en is dat voor jou hetzelfde als voor mij?
Als ik aan jou zou vragen wat vrijheid voor jou betekent, wat zou je dan zeggen? Het eerste wat bij mij opkomt is: zeggen wat ik wil, schrijven wat ik wil, zijn wie ik wil zijn en doen wat ik wil doen. Op het alwetende internet lees ik het volgende over vrijheid: ‘Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Je mag zeggen wat je denkt of voelt. Er is maar één belangrijke beperking: je uiting mag geen haat zaaien. Dit betekent dat je niet mag oproepen tot geweld of discriminatie.’
Als ik aan jou zou vragen wat liefde voor jou betekent, dan gebruik jij waarschijnlijk andere woorden dan ik om het uit te leggen. En misschien heeft het voor mij een heel andere betekenis dan voor jou. En zo geldt dit ook voor vrijheid. Bij de opleiding die ik doe tijdens het spel ‘over de streep’ werd een aantal weken geleden de volgende stelling ingebracht: “Ik zou willen verdwijnen en ergens anders volledig opnieuw willen starten.” In mijn ogen gingen er verbazingwekkend veel mensen naar de overkant, naar de ‘ja’ kant. Ik heb het niet gevraagd en weet het ook niet zeker, maar mijn brein koppelt dit aan vrijheid. Voelen deze mensen zich niet vrij (in Nederland), met de mensen om zich heen en de dingen die zij doen? Zouden zij naar een andere plek willen om zich echt vrij te voelen?
Ik ben een veteraan. Ik ben tweemaal in Afghanistan geweest. Ik heb daar veel gesprekken gevoerd met Afghaanse tolken. Vrijheid is relatief. Of beter gezegd: Onvrijheid is relatief. Ik voelde en zag de vrijheid als we voetbalden met samengestelde teams van Nederlanders en Afghanen. Hoe vrij er met elkaar werd gespeeld. Maar ik zag de onvrijheid in hun ogen als we spraken over hun land.
Mogen wij vrije Nederlanders ons niet vrij voelen? Mogen wij hierover klagen? We leven in een land zonder oorlog, we leven in een land met veel vrijheden en toch voel je om je heen dat er iets niet klopt. De onaardige woorden op sociale media en de discussies in de politiek: gaat dit over vrijheid en over gelijkwaardigheid? Als ik mijn column teruglees, zie ik veel vraagtekens. Ik vraag het mij allemaal af en weet het antwoord ook niet.
Natuurlijk mogen we klagen, want dan zeg je wat je wilt zeggen. Klagen is een vorm van vrijheid. Niet vrij voelen mag ook, want je mag voelen wat je voelt. Dat is vrijheid. Maar weet wel, onvrijheid is relatief. Werk is bedacht door de mens. Je zou kunnen zeggen dat je het gevoel hebt dat je per se moet werken van de samenleving en de overheid. Terwijl je liever heel andere dingen zou willen doen. Je zou het gevoel kunnen hebben dat je van alles moet en daardoor minder vrijheid voelt.
Voel ik vrijheid? Ik zeg (vrijwel alles) wat ik wil zeggen. Ik schrijf wat ik wil schrijven. Ik ben wie ik wil zijn en ik doe wat ik wil doen. Ik schrijf, ik organiseer, ik breng mensen in beweging, ik verbind en ik heb plezier in wat ik doe. Ja, ik voel mij vrij.
Esther de Boer.
