Het is deze zaterdag precies een jaar geleden dat Nederland leeft met het coronavirus. Op 27 februari 2020 maakte toenmalig minister Bruno Bruins live op televisie bekend dat voor het eerst een besmetting met het coronavirus was vastgesteld.
Een zwaar jaar volgde waarin veel mensen werden geraakt door het virus, bijvoorbeeld omdat ze ernstig ziek werden of overleden.
In het afgelopen jaar waren ongeveer 1.080.000 mensen besmet met het coronavirus. Dit cijfer van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is verre van compleet. Zeker aan het begin van de uitbraak werden lang niet alle dragers van het virus ook getest.
De Nederlandse overheid ging begin 2020 er nog van uit dat SARS-CoV-2 helemaal niet zo gevaarlijk is. Geruststellende woorden overheersten. Zo meldde het RIVM eind januari: “De ziekte lijkt, met wat er nu bekend is, niet zo heel besmettelijk.” In werkelijkheid had het virus zich al ongemerkt verspreid onder Nederlanders. Dat wordt echter pas maanden later duidelijk.
Ondanks de schok die het nieuws over de eerste besmetting teweegbracht, veranderde er nog niets. Evenementen mochten doorgaan en treincoupés zaten als vanouds vol kuchende forenzen. Vrijwel niemand ziet een verkoudheid als goede reden om thuis te blijven.
Op 6 maart werd bekend dat voor het eerst een Nederlandse Covid-19-patiënt is overleden, een 86-jarige man die in het Ikazia Ziekenhuis in Rotterdam was opgenomen. Diezelfde dag kwam het RIVM met een eerste advies voor de bevolking, specifiek aan inwoners van Noord-Brabant. Zij kregen het verzoek om bij verkoudheid, hoesten of koorts hun sociale contacten te beperken.
Daarna gaat het in korte tijd steeds sneller en duikt het virus op van Amsterdam tot Coevorden. Het aantal besmettingen steeg exponentieel en het RIVM is zich ervan bewust dat alleen het topje van de ijsberg zichtbaar is. Testen zijn nog nauwelijks voorhanden.
Aanpassen gedrag
Alle Nederlanders kregen op 9 maart het verzoek hun gedrag aan te passen. Premier Mark Rutte riep iedereen op de handen te wassen én elkaar geen hand meer te geven. Nog geen week later sprak de premier het volk opnieuw toe.
Zijn boodschap is somber: het aantal besmettingen en ziekenhuisopnames neemt zo snel toe, dat ongekende maatregelen onontkoombaar zijn. De horeca moest nog diezelfde avond de deuren sluiten. Scholen gingen dicht en iedereen kreeg het verzoek om 1,5 meter afstand te houden van anderen.
41.000 ziekenhuisopnames, waarvan 8.700 op ic
De vraag hoeveel mensen kampten met ernstige symptomen valt het best te beantwoorden door te kijken naar de ziekenhuisopnames. Tot nu toe zijn zo’n 41.000 mensen opgenomen (geweest) op een verpleegafdeling van een ziekenhuis en ongeveer 8700 mensen op de ic, blijkt uit gegevens van de Stichting Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE). Een deel van hen kwam te overlijden of hield lang na ontslag last van klachten.
2,6 miljoen Nederlanders besmet geweest
Gegevens van bloedbank Sanquin helpen inschatten hoeveel mensen werkelijk besmet zijn geraakt. De bloedbank brengt maandelijks naar buiten hoeveel donoren antistoffen hebben tegen het coronavirus. Volgens de laatste stand van half februari heeft 15 procent van de donoren het virus gehad. Dat komt neer op 2,6 miljoen mensen, als wordt aangenomen dat een net zo groot deel van de hele bevolking besmet is geweest.
Ook veel patiënten zijn geraakt door het virus, zij het indirect. Vorig jaar zijn zeker 100.000 noodzakelijke, maar niet-spoedeisende operaties uitgesteld. Bedden, operatiekamers en apparatuur werden vrijgemaakt voor coronapatiënten. Dat staat in een onderzoek van de Nederlandse Verenigingen voor Anesthesiologie en Heelkunde.
Het valt moeilijk te zeggen hoeveel mensen precies zijn overleden aan het coronavirus. Het RIVM weet van ruim 15.000 sterfgevallen die tot nu toe zijn veroorzaakt door Covid-19, maar dit cijfer is incompleet. GGD’en laten het instituut niet altijd weten dat iemand is overleden aan het coronavirus, onder meer omdat dit niet verplicht is. Bovendien zijn er ook mensen overleden aan het virus die er niet op zijn getest.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) schetst een completer beeld door te kijken naar doodsoorzaakverklaringen van artsen. Die vertellen dat 13.000 mensen zeker of vermoedelijk aan het virus zijn overleden van maart tot en met oktober, ongeveer 75 procent meer dan bij het RIVM bekend is over die periode. Onder de slachtoffers waren opvallend veel ouderen, langdurige zorgontvangers en mannen.
